Από το 2014 περίπου 1,8 εκατομμύρια άνθρωποι κατέφθασαν στις ευρωπαϊκές ακτές (σύμφωνα με στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ) εγκαταλείποντας τη χώρα τους για να γλιτώσουν από τις διώξεις, τις ένοπλες συγκρούσεις και τη βία. Την ίδια στιγμή, ακροδεξιά κόμματα και ακροδεξιές ιδέες σημειώνουν ακόμη περισσότερη επιτυχία στην ευρωπαϊκή επικράτεια.  Αυτά τα κόμματα χρησιμοποιούν τις περισσότερες φορές έναν αντι – μεταναστευτικό λόγο που συντηρεί την προκατάληψη εναντίον των μεταναστών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την άνοδο του ρατσισμού και της ξενοφοβίας που παίζει «καταλυτικό ρόλο στον κοινωνικό αποκλεισμό των μεταναστών και στην καταπάτηση των δικαιωμάτων τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση» (European Network Against Racism).

Σε αυτό το πλαίσιο, είναι πολύ σημαντικό να πιέσουμε για μία αλλαγή κατεύθυνσης, να κατακρημνίσουμε τα εμπόδια του ρατσισμού και των κοινωνικών κακουχιών και να αναδείξουμε ένα διαπολιτισμικό όραμα στις κοινωνίες μας.

Ο αθλητισμός μπορεί να αποτελέσει μία καλή απάντηση. Πριν από μερικά χρόνια, αναδείχθηκε σαν μία οικουμενική γλώσσα υπερκερνώντας τα κοινωνικά και πολιτισμικά εμπόδια, σαν ένα όχημα για την ανάπτυξη της ειρήνης και κατ’ επέκταση των ανθρώπων (Ηνωμένα Έθνη). Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει, επίσης, αναγνωρίσει τις θετικές επιδράσεις του αθλητισμού οι οποίες μπορούν να θεαθούν ως «μία εμπνευσμένη γιορτή της ανθρώπινης τέχνης και χάρης, στοιχεία που συμπεριλαμβάνονται σαν θεμέλια σε κάθε πολιτισμό (White Paper on Sport – 2007).

Επιπρόσθετα, ο αθλητισμός μπορεί να αποτελέσει ένα καλό παράγοντα ενσωμάτωσης κοινωνικών πληθυσμών που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, αντιμετωπίζοντας, παράλληλα, την περιθωριοποίηση και τη διάκριση. Ο αθλητισμός και η κοινωνική ενσωμάτωση είναι, λοιπόν, μία από τις προτεραιότητες της ΕΕ, επαναεπιβεβαιώνοντας στο νέο EU Work Plan for Sport (2017 – 2020) την προτεραιότητα στο πεδίο του αθλητισμού «αθλητισμός και κοινωνία» και συγκεκριμένα στην «κοινωνική ενσωμάτωση, στο ρόλο των προπονητών και της εκπαίδευσης μέσα από τον αθλητισμό […]».  Πράγματι, σύμφωνα με την ΕΕ ο αθλητισμός μπορεί να είναι «εξαιρετικά πολύτιμος στο πλαίσιο της κοινωνικής ένταξης κι ενσωμάτωσης» και μπορεί να «παρέχει ευκαιρίες για περιθωριοποιημένες και μη προνομιούχες πληθυσμιακές ομάδες που αντιμετωπίζουν διακρίσεις, όπως οι μετανάστες. Ο αθλητισμός προσφέρεται σαν ευκαιρία αλληλεπίδρασης μεταξύ των κοινωνικών ομάδων στα πλαίσια της διαδικασίας της ενσωμάτωσης». Γι’ αυτόν τον σκοπό οι καλές πρακτικές έχουν υπογραμμιστεί (το Σεπτέμβριο του 2016, η Κομισιόν δημοσίευσε μία μελέτη αναφορικά με το πως ο αθλητισμός συμβάλλει στην ενσωμάτωση των μεταναστών στην ευρωπαϊκή επικράτεια) και κάποιες πρωτοβουλίες έχουν, ήδη, ξεκινήσει (όπως το #BeInclusive EU Sport Awards από το 2017).

Ο αθλητισμός μπορεί, πραγματικά, να αποτελέσει ένα ισχυρό συμπληρωματικό εργαλείο για τον χώρο της εκπαίδευσης (όλων των επιπέδων εκπαίδευσης) αναδεικνύοντας αξίες όπως η ανοχή, η αλληλεγγύη, η συνεργασία και το διαπολιτισμικό όραμα  για τις κοινωνίες μας. Φέρνοντας κοντά τους ανθρώπους, που συνήθως δεν αλληλεπιδρούν, γνωρίζοντας ο ένας τον άλλο, επικοινωνώντας το αίσθημα του ανήκειν, ο αθλητισμός μπορεί να γίνει πραγματικά χρήσιμος. Επιτρέπει σε αυτούς τους ανθρώπους, που έρχονται από διαφορετικά τμήματα του πληθυσμού, να ξεπερνούν τους λόγους μίσους που ακούνε γύρω τους και ακόμη, να αντιμετωπίζουν μαχητικά κάθε μορφής προκατάληψης, ρατσισμού και ξενοφοβίας. Είναι, πράγματι, αναγκαίο στις κοινωνίες μας να προάγουμε το διάλογο μεταξύ των ανθρώπων, καθώς αυτός είναι ο δρόμος για να αποτρέψουμε την άνοδο των δυνητικών πρακτικών διακρίσεων, αλλά είναι και μία καλή ευκαιρία διευκόλυνσης της ενσωμάτωσης των περιθωριοποιημένων ανθρώπων όπως οι μετανάστες. Για αυτόν τον σκοπό είναι εξαιρετικά σημαντικό να συμπεριλάβουμε νέους, που φέρουν διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο, έτσι ώστε να τους δώσουμε διαπολιτισμικές ιδέες με σκοπό οι ίδιοι να αποτελέσουν τους πρεσβευτές του μηνύματος της ανοχής, της ισότητας.

Γι’ αυτό, η προοπτική του αθλητισμού σαν εκπαιδευτικό και ενταξιακό κοινωνικό εργαλείο χρειάζεται να μεγιστοποιηθεί έτσι ώστε να ασχολείται με τα εμπόδια και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι αυτοί. Με την εκπόνηση προγραμμάτων κοινωνικής ενδυνάμωσης και παρεμβάσεων που ενθαρρύνουν τον διαπολιτισμικό διάλογο. Αυτό συνεπάγεται την υποστήριξη των εκπαιδευτών και των προπονητών στα πλαίσια της ανάπτυξης των επαγγελματικών τους δεξιοτήτων έτσι ώστε να διαχειρίζονται ζητήματα διαφορετικότητας και άλλες πιθανές εντάσεις, αναλαμβάνοντας να φέρουν εις πέρας τη διαδικασία της ενσωμάτωσης περιθωριοποιημένων πληθυσμών που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση. Είναι, τέλος, σημαντικό να προάγουμε τον εθελοντισμό στον αθλητισμό, αλλά και να ενθαρρύνουμε περιθωριοποιημένους ανθρώπους να ενταχθούν σε αθλητικούς συλλόγους και γενικότερα σε αθλητικές δραστηριότητες. 

Αυτός είναι ο στόχος του MATCH – ένα σχέδιο ευκαιριών κοινωνικής ενσωμάτωσης, ένα διετές πλάνο που συγχρηματοδοτήθηκε υπό το πρόγραμμα του Erasmus+, στοχεύοντας στη βελτίωση της διαδικασίας  της κοινωνικής ενσωμάτωσης , καθώς και στην ισότιμη κατανομή ευκαιριών για τους πρόσφυγες, αλλά και για νέους ανθρώπους που προέρχονται από κοινωνικές ομάδες που βρίσκονται σε μειονεκτική κοινωνική θέση. Το MATCH προάγει την ένταξη και την ενσωμάτωση μέσα από την ενθάρρυνση της συμμετοχής αυτών των ανθρώπων σε αθλητικές δραστηριότητες.

Από τις 6 μέχρι και τις 21 Ιουνίου, 10 νέοι άνθρωποι από τη Βουλγαρία, την Ολλανδία, την Ελλάδα, τη Βοσνία Ερζεγοβίνη και την Ισπανία ήλθαν στο Παλέρμο για τη δραστηριότητα “Job – Shadowing”. Οι νέοι συμμετείχαν σε διάφορες αθλητικές δραστηριότητες που είχαν σκοπό την κοινωνική ενσωμάτωση και τον αμοιβαίο σεβασμό μεταξύ των ανθρώπων που ζουν από κοινού σε μία κοινότητα, των μεταναστών, των προσφύγων και των αιτούντων ασύλου. Συμμετείχαν, ειδικότερα, στο “Campo di Bocce”, στην περιοχή Albergheria, εναρκτήρια εκδήλωση που συγκέντρωσε περισσότερους από 50 ανθρώπους στο «Campo di bocce cup”, βασικό κομμάτι του Mediterraneo Antirazzista tournament, ένα ιστορικό, πολιτιστικό φεστιβάλ που λαμβάνει χώρα στο Παλέρμο. Συμμετείχαν ενεργά στον τελικό της διοργάνωσης, όπου παρείχαν οργανωτική υποστήριξη και ενίσχυσαν διαφορετικές αθλητικές δραστηριότητες (ποδόσφαιρο, βόλεϊ, κρίκετ και ράγκμπι), στις οποίες έλαβαν μέρος περισσότερες από 100 ομάδες. Ακόμη, συμμετείχαν στην οργάνωση της συναυλίας του τελικού, η οποία συγκέντρωσε πάνω από 500 ανθρώπους. Τέλος, συνεισέφεραν στο “MATCH video contest”, στο οποίο έπρεπε να δημιουργήσουν μικρά video στα οποία θα αναδεικνύεται ο αθλητισμός, η κοινωνική ενσωμάτωση και ο αμοιβαίος σεβασμός.